Bajdeni dhe Evropa zhvendosin qetësisht strategjinë në Ukrainë dhe kundrojnë fitoren e Putinit

Me ndihmën e SHBA-së dhe Evropës për Ukrainën tani në rrezik serioz, administrata e Bajdenit dhe zyrtarët evropianë po e zhvendosin në heshtje fokusin e tyre nga mbështetja e qëllimit të Ukrainës për fitore totale ndaj Rusisë në përmirësimin e pozicionit të saj në një negociatë eventuale për t`i dhënë fund luftës, sipas një zyrtari të administratës së Bajdenit dhe një diplomat evropian me qendër në Uashington. Një negocim i tillë ka të ngjarë të nënkuptojë dorëzimin e pjesëve të Ukrainës ndaj Rusisë.

Shtëpia e Bardhë dhe Pentagoni këmbngulin publikisht se nuk ka asnjë ndryshim zyrtar në politikën e administratës – se ata ende mbështesin qëllimin e Ukrainës për të detyruar ushtrinë ruse të largohet plotësisht nga vendi. Por së bashku me vetë ukrainasit, zyrtarët amerikanë dhe evropianë po diskutojnë tani rishpërndarjen e forcave të Kievit larg kundërofensivës së dështuar të presidentit ukrainas Volodymyr Zelenskyy në një pozicion më të fortë mbrojtës kundër forcave ruse në lindje, sipas zyrtarit të administratës dhe diplomatit evropian, dhe miratuar nga një zyrtar i lartë i administratës.

Kjo përpjekje ka përfshirë gjithashtu forcimin e sistemeve të mbrojtjes ajrore dhe ndërtimin e fortifikimeve, pengesat me tela me gjemba dhe pengesat antitank dhe kanalet përgjatë kufirit verior të Ukrainës me Bjellorusinë, thonë zyrtarët. Për më tepër, administrata “Bajden” është e fokusuar në ringjalljen e shpejtë të industrisë së mbrojtjes të Ukrainës për të furnizuar armatimin dëshpërimisht të nevojshëm që Kongresi i SHBA-së nuk po e zëvendëson.

Zyrtari i administratës i tha revistës POLITICO këtë javë se pjesa më e madhe e këtij ndryshimi strategjik në mbrojtje synon të mbështesë pozicionin e Ukrainës në çdo negociatë të ardhshme. “Kjo ka qenë teoria jonë e rastit gjatë gjithë kohës - e vetmja mënyrë se si kjo luftë përfundon përfundimisht është përmes negociatave”, tha zyrtari, një zëdhënës i Shtëpisë së Bardhë, i cili foli në anonimitet sepse ata nuk janë të autorizuar të flasin në procesverbal. “Ne duam që Ukraina të ketë dorën më të fortë të mundshme kur të vijë kjo,” theksoi zëdhënësi, megjithatë, ende nuk janë planifikuar bisedime dhe forcat ukrainase janë ende në ofensivë në disa vende dhe vazhdojnë të vrasin dhe plagosin mijëra trupa ruse. “Ne duam që ata të jenë në një pozicion më të fortë për të mbajtur territorin e tyre. Nuk është se ne po i dekurajojmë ata që të nisin ndonjë ofensivë të re,” shtoi zëdhënësi.

Për Bajdenin, lundrimi në luftën gati dy-vjeçare në mes të një fushate të ashpër zgjedhore – me ish-presidentin Donald Trump dhe kandidatë të tjerë republikanë që tallen hapur me përpjekjet e tij – do të rezultojë i ndërlikuar në rastin më të mirë. Ndërsa ndihmon Ukrainën të kalojë në një qëndrim më mbrojtës, administrata “Bajden” nuk mund të duket se po i jep përparësi Putinit pasi këmbënguli që nga fillimi i luftës në shkurt 2022 se ajo qëndron plotësisht pas premtimit të fitores së Zelenskit ndaj Moskës.

“Ato diskutime [për bisedimet e paqes] po fillojnë, por [administrata] nuk mund të tërhiqet publikisht për shkak të rrezikut politik” për Bajdenin, tha një zyrtar i Kongresit, i cili është i njohur me mendimin e administratës dhe të cilit iu dha anonimiteti për të folur lirshëm.

Në një intervistë më 21 dhjetor, John Kirby, kreu i komunikimeve strategjike në Këshillin e Sigurisë Kombëtare, tha se me Uashingtonin “që po i afrohet fundit të aftësisë sonë” për të dhënë ndihmë ushtarake për ukrainasit, sepse republikanët kanë bllokuar kërkesën e Bajdenit për rreth 60 miliardë dollarë, më shumë në ndihmë, administrata “Bajden” është “shumë e fokusuar për t`i ndihmuar ata në sulm dhe mbrojtje”.

“Ne jemi duke biseduar fjalë për fjalë çdo ditë me ukrainasit për fushën e betejës, për nevojat dhe synimet e tyre,” tha Kirby. Por ai shtoi: “Unë nuk do t`u telegrafoj rusëve se cila është strategjia e Ukrainës në muajt e ardhshëm”.

Në konferencën e tij për shtyp të fundvitit në fillim të dhjetorit, Zelenski tha se Ukraina po përgatiste propozime të reja për t1i dhënë fund luftës, por ai shtoi se ai nuk do të ndryshonte këmbënguljen e tij që Rusia të tërheqë të gjitha forcat. Kirby ripohoi linjën e administratës se “ne nuk po i diktojmë kushtet Presidentit Zelenskyy”. Në vend të kësaj, tha ai, Shtëpia e Bardhë po e ndihmon Zelenskin të “operacionalizojë” propozimin e tij të paqes “me bashkëbisedues në mbarë botën”.

Gjatë vitit të kaluar – me mbështetjen ushtarake të SHBA-së dhe lëshimin me shpejtësi në Capitol Hill dhe kundërofensivës dikur të lavdëruar të Zelenskit që dështoi që nga fillimi i saj në qershor – Bajdeni është zhvendosur nga premtimi se SHBA-ja do të mbështeste Ukrainën “për aq kohë sa duhet”, duke thënë se SHBA-ja do të ofrojë mbështetje “për aq kohë sa të mundemi “dhe duke pretenduar se Ukraina ka fituar “një fitore të madhe tashmë”. Putini ka dështuar.”

Disa analistë besojnë se ky është kod për: Bëhuni gati për të shpallur një fitore të pjesshme dhe për të gjetur një mënyrë për të paktën një armëpushim ose armëpushim me Moskën, variant që do ta linte Ukrainën pjesërisht të ndarë.

“Komenti i fitores së Bajdenit ka virtytin e të qenit i vërtetë," tha George Beebe, një ish-shef i analizës së Rusisë për CIA-n, i cili tani është kreu i strategjisë për Institutin Quincy për Shtetin e Përgjegjshëm. Por “koha është bërë një disavantazh i madh kur bëhet fjalë për fuqinë punëtore dhe kapacitetin industrial të Ukrainës, dhe kjo është e vërtetë edhe nëse Perëndimi vazhdon mbështetjen e tij. Sa më gjatë të vazhdojë kjo, aq më shumë do të na duhet të pranojmë përpara vetëm për të çuar rusët në tryezën e negociatave.”

Një zhvendosje në mbrojtje mund t'i blejë Ukrainës kohën që i duhet për ta detyruar Putinin në një kompromis të pranueshëm. “Ka shumë të ngjarë që kalimi në një pozicion mbrojtës do t`i lejonte ukrainasit të ruajnë burimet duke e bërë përparimin e ardhshëm rus të duket i pamundur”, tha Anthony Pfaff, një ekspert i inteligjencës në Kolegjin e Luftës së Ushtrisë së SHBA, i cili ishte bashkëautor i një studimi që parashikonte pushtimin e Putinit në Ukrainë vite përpara se të ndodhte.

Diplomati evropian me qendër në Uashington tha se Bashkimi Evropian po ngre gjithashtu kërcënimin e përshpejtimit të anëtarësimit të Ukrainës në NATO për të “vendosur ukrainasit në gjendjen më të mirë të mundshme për të negociuar” me Moskën.

Kjo është një pikëndezëse për Putinin, i cili besohet se është kryesisht i interesuar për një marrëveshje strategjike me Uashingtonin, sipas së cilës Ukraina nuk do të hyjë në NATO. Administrata “Bajdeni” vazhdon të thojë publikisht se anëtarësimi në NATO nuk po negociohet. “Presidenti Bajden ka qenë shumë i qartë se NAT-ja do të jetë në të ardhmen e Ukrainës”, tha Kirby.

Dy ushtritë mbeten kryesisht të ngecura por Putini tani mund të sinjalizojë se është i gatshëm të bëjë kompromis nëse i lejohet të mbajë afërsisht 20 për qind të territorit ukrainas që ai kontrollon pjesërisht në lindje, raportoi The New York Times javën e kaluar. I pyetur për t`iu përgjigjur atij raporti, zëdhënësi i administratës tha: “Unë nuk jam në dijeni të ndonjë diskutimi serioz në këtë pikë”.

Ky nuk është i vetmi front i madh në të cilin Bajden po përpiqet t`i japë fund një lufte - dhe të shmangë titujt e këqij në një vit zgjedhor.

Në Lindjen e Mesme, administrata është e angazhuar në një seri të tërbuar vizitash diplomatike në Izrael – së fundmi javën e kaluar nga Sekretari i Mbrojtjes Lloyd Austin dhe Kryetari i Shefave të Përbashkët Gjeneral C.Q. Brown - për të parandaluar izraelitët që të shkaktojnë një fatkeqësi më të madhe humanitare në Gaza dhe të përshkallëzohen në një luftë më të gjerë kundër Hezbollahut, e cila po bëhet një mundësi reale dhe mund të ndezë gjithë rajonin. Sondazhet tregojnë se premtimi i mëparshëm i Bajdenit për mbështetje të pakufizuar për hakmarrjen e Izraelit po i kushton atij mbështetje, veçanërisht në mesin e bazës së tij progresive demokratike.

“Ne nuk duam të shohim një front të dytë” kundër Hezbollahut, tha Kirby.

Politika e jashtme nuk pritej të luante një rol të madh në fushatën e 2024 - veçanërisht pasi inflacioni u rrit në dy vitet e para të mandatit të Bajdenit dhe ekonomistët vitin e kaluar parashikuan një amulli. Ekonomia e SHBA-së ka të ngjarë të jetë ende çështja kryesore, tregojnë sondazhet dhe një memo e re thotë se tema qendrore e fushatës së Bajdenit do të jetë “mbrojtja e demokracisë amerikane”. Por me një tërheqje të shpejtë të inflacionit - duke rënë nga më shumë se 9.1 përqind një vit më parë në afërsi të objektivit të Rezervës Federale prej 2 përqind tani - dhe ekonomia më afër arritjes së një “ulje të butë” shumë të pazakontë, llogaritja e asaj që mund të ndikojë në votimin në 2024 mund të ndryshojë, thotë Bruce Jentleson, një studiues i presidencës në Universitetin Duke.

Bajdeni po vuan ende vlerësime të ulëta të miratimit që Gallup i ka quajtur “më i keqi i çdo presidenti të ditëve moderne që po shkon në një fushatë të ashpër rizgjedhore” - dhe trajtimi i tij i punëve të jashtme në përgjithësi dhe Izraelit dhe Ukrainës në veçanti janë bërë kohët e fundit faktorë në këtë vlerësim.

Si rezultat, shumëfishimi i krizave jashtë vendit mund të rrezikojë presidentin në kutinë e votimit, thotë Jentleson, një ish-këshilltar i Zëvendës Presidentit Al Gore. “Ajo që ndodh shpesh është që ju të merrni një fotografi bankare ku votuesit shikojnë se si e bëni politikën e jashtme. Ata nuk kujdesen për çështjet në vetvete por duan të shohin udhëheqjen.”

Trampi, pretendenti kryesor republikan, tashmë po shfrytëzon perceptimin se ngjarjet jashtë shtetit po dalin jashtë mbikëqyrjes. Në mënyrën e tij unike e të pacipë, ish-presidenti citoi kryeministrin hungarez gjithnjë e më autokratik Viktor Orban (Trampi e quajti atë “shumë të respektuar”), një simpatizant i Putinit, duke thënë se Trampi “është njeriu që mund të shpëtojë botën perëndimore”.

Trampi lavdëroi Orbanin në Universitetin e Nju Hampshire dy javë më parë, duke i thënë turmës: “[Orbani] tha se do të kishte qenë shumë ndryshe dhe nuk kishte asnjë mënyrë që Rusia … të kishte pushtuar Ukrainën. Nuk do të ishte e mundur që rusët ta bënin këtë nëse Presidenti Trump do të ishte president, nuk do të kishte ndodhur. … Dhe e dini se çfarë tjetër nuk do të kishte ndodhur? Sulmi ndaj Izraelit nuk do të kishte ndodhur.”

I pyetur për t`iu përgjigjur asaj deklarate dhe të tjerave të bëra së fundi nga Trampi - duke përfshirë një në të cilën ai citoi në mënyrë të mirë Putinin - Kryetari i Komitetit Kombëtar Demokratik, Jaime Harrison tha në një deklaratë për Magazine POLITICO: “Votuesit do të përballen me një zgjedhje të qartë në këto zgjedhje mes udhëheqjes së fortë të Presidentit Bajden në skenën botërore, duke përfshirë punën e tij për të bashkuar aleatët tanë dhe për të mbrojtur demokracinë brenda dhe jashtë vendit, dhe qendrimin e Donald Trampit për lavdërimin e diktatorëve dhe terroristëve. Amerikanët duan një president të cilit mund t`i besojnë, jo një ekstremist të çrregullt - dhe kjo është arsyeja pse ata do ta refuzojnë Donald Trampin edhe një herë nëntorin e ardhshëm”.

Megjithatë, Bajdeni përballet me rrezik politik nëse lufta shkon keq për ukrainasit. Edhe nëse republikanët në Kodër janë kryesisht përgjegjës për mbajtjen e ndihmës ushtarake, kjo nuk do ta ndihmojë Bajdenin shumë politikisht nëse Putini fillon të rifitojë avantazhin e fushëbetejës vitin e ardhshëm, pas gati 100 miliardë dollarëve që Bajdeni ka vënë tashmë për të ndaluar Rusinë. Për pjesën më të madhe të konfliktit, kritikët e GOP kanë akuzuar Bajdenin se po lëvizte shumë ngadalë për të armatosur ukrainasit me armatimin më të sofistikuar, si tanket luftarake M1A1 Abrams, artileri precize me rreze të gjatë dhe avionë luftarakë F-16. Në një intervistë në korrik, vetë Zelenski tha se vonesat “i dhanë Rusisë kohë për të minuar të gjitha tokat tona dhe për të ndërtuar disa linja mbrojtjeje”. Kriza e vazhdueshme e Ukrainës ringjall gjithashtu kritikën e vjetër të Trampit ndaj NATO-s dhe evropianëve të pashpenzuar. Sipas një raporti të NATO-s nga fillimi i këtij viti, të gjitha ekonomitë më të mëdha të Evropës nuk arritën një qëllim të përbashkët për të shpenzuar 2 për qind të prodhimit ekonomik për mbrojtjen.

Putini mund të ndihmohet më tej në Evropë nga fitoret e fundit zgjedhore për më shumë nga simpatizantët e tij të ekstremit të djathtë, duke përfshirë Robert Fico në Sllovaki dhe Geert Wilders në Holandë, të cilët të dy mund t`i bashkohen Orbanit në bllokimin e një ndihme paketë të propozuar prej 50 miliardë euro (54.9 miliardë dollarë).

Vetë ukrainasit janë të përfshirë në atë që po bëhet një debat shumë publik për sa kohë mund të qëndrojnë kundër Putinit. Me Ukrainën në mungesë të trupave dhe armëve, refuzimi i Zelenskit për të marrë në konsideratë çdo negociatë të re me Moskën po duket gjithnjë e më shumë politikisht i paqëndrueshëm në vend. Presidenti ukrainas, duke kërkuar të hartojë gjysmë milioni trupa të tjerë, po përballet me kundërshtimin e brendshëm në rritje nga komandanti i tij ushtarak, gjenerali Valeriy Zaluzhnyi dhe kryetari i bashkisë së Kievit, Vitali Klitschko.

Zyrtari i lartë i administratës “Bajden” tha për Revistën POLITICO se të gjithë këta faktorë – rezistenca në Kongres dhe politika e brendshme e Ukrainës – po luanin në diskutimet e reja me Kievin për rishpërndarjen drejt një qëndrimi mbrojtës. “Karta tjetër e egër është se sa do të jetë moti një faktor. Ndërsa ata vendosin se si do të vendosin veten në dy deri në tre muajt e ardhshëm, do të bëhet fizikisht më e vështirë për të operuar dhe për të shkuar në ofensivë.”

Një problem, sigurisht, është se Putini i kupton shumë mirë këto steka – veçanërisht duke pasur parasysh shifrat në rritje të sondazheve për Trampin, i cili ka këshilluar se ai do të mbyllte me shpejtësi një marrëveshje me Rusinë për Ukrainën dhe do të urdhëronte SHBA-në të largohej nga, ose të paktët ulte, NATO-n. Ushtarakisht, shqetësimi më i madh mund të jetë se Putini mund të shkojë në ofensivë në pranverë me mbështetje të madhe ajrore, të cilën ai e ka shmangur deri tani, por mund të vendoset pasi Ukraina nuk ka raketa mbrojtëse. Politikisht, shqetësimi është se Putini nuk do t`i afrohet një negociate derisa të shohë se kush është presidenti i ardhshëm i SHBA-së.

Në fund të shtatorit, Sergei Shoigu, ministri rus i mbrojtjes, tha se rusët kishin një “plan aktiviteti deri në vitin 2025” dhe muajin tjetër Putin deklaroi se Ukraina do të kishte një “javë për të jetuar” nëse do të përfundonin furnizimet me armë nga vendet perëndimore.

Në fund, tha Kirby, është Putini ai që duhet të bëjë lëvizjen e parë – dhe presidenti rus nuk e ka bërë ende diçka të tillë. “Ndërsa ne të gjithë do të dëshironim që kjo luftë të përfundonte menjëherë”, tha Kirby, Putini “nuk ka treguar asnjë tregues për të hyrë në negociata me mirëbesim”.   

*Autori është ish editori i punëve të jashtme dhe krye-korrepsondent diplomatik për Lajmet javore (Newsweek) dhe ish editor kombëtar për revistën Politico 

Përgatiti për botim, Ylli Përmeti