Dhimbshëm, vërtetohet parashikimi` Ylli Përmetit: Greqia nis shpimet në detin Jon me ndihmën amerikane

BRUKSEL — Në të njëjtën ditë që udhëheqësit botërorë mbërritën në samitin COP30 në Brazil për të nxitur më shumë veprime mbi ndryshimet klimatike, Greqia njoftoi se do të fillojë shpimet për karburante fosile në Detin Mesdhe — me ndihmën e SHBA-së.

Ndërsa OKB-ja kritikon zgjerimin e karburanteve fosile, Greqia fillon shpimet për gaz në Mesdhe. Gjigandi amerikan i naftës ExxonMobil do të udhëheqë projektin, për kënaqësinë e carit të energjisë të Donald Tramp.

Sipas marrëveshjes, ndërmarrja më e madhe e naftës në Amerikë, ExxonMobil, do të eksplorojë për gaz natyror në ujërat në veriperëndim të ishullit piktoresk të Korfuzit, së bashku me Energean të Greqisë dhe HELLENiQ ENERGY.

Është hera e parë në më shumë se katër dekada që Greqia ka hapur ujërat e saj për eksplorimin e gazit — dhe administrata e Presidentit të SHBA-së Donald Trump po e konsideron këtë si një fitore në përpjekjen e saj për të penguar veprimet klimatike dhe për të rritur dominimin global të industrisë amerikane të karburanteve fosile.

Kjo vjen tre javë pasi SHBA-të ndaluan me sukses një marrëveshje globale për të vendosur një taksë karboni mbi transportin detar, me mbështetjen e Greqisë.

“Nuk ka tranzicion energjie, ka vetëm shtim energjie”, tha Sekretari i Brendshëm i SHBA-së dhe cari i energjisë Doug Burgum, i cili ishte i pranishëm në ceremoninë e nënshkrimit në Athinë të enjten, së bashku me Sekretarin e Energjisë të SHBA-së Chris Wright dhe Ambasadoren e re të SHBA-së në Greqi Kimberly Guilfoyle.

“Greqia po merr burimet e veta natyrore (nga Shqipëria/SHJ) dhe ne po punojmë të gjithë së bashku drejt bollëkut të energjisë”, shtoi Burgum, duke e përshkruar Kryeministrin e Greqisë Kyriakos Mitsotakis si një udhëheqës që “i kundërvihet trendit”.

Vetëm disa orë më vonë, sekretari i përgjithshëm i OKB-së, Antonio Guterrez, bëri një thirrje të zjarrtë që vendet të ndalonin eksplorimin për qymyr, naftë dhe gaz.

“Unë kam avokuar vazhdimisht kundër më shumë termocentraleve të qymyrit dhe eksplorimit dhe zgjerimit të lëndëve djegëse fosile”, tha ai në një samit të liderëve të COP30 në Belém, Brazil. Donald Tramp nuk ishte midis shumë liderëve botërorë të pranishëm.

Pa dëgjuar

“Amerika është kthyer dhe po shpon në Detin Jon”, tha Guilfoyle, ambasadori i SHBA-së, në ceremoninë e Athinës. Shpimi për gaz natyror — një lëndë djegëse fosile që është një kontribues i madh në ngrohjen globale — pritet të fillojë në fund të vitit të ardhshëm, ose në fillim të vitit 2027.

Ministri i Mjedisit dhe Energjisë i Greqisë, Stavros Papastavrou, e përshëndeti marrëveshjen si një "nënshkrim historik" që i jep fund një ndërprerjeje 40-vjeçare në eksplorim.

Muajin e kaluar, Greqia dhe Qiproja — të dyja vende të mëdha detare — ishin të vetmet dy vende të BE-së që votuan për të ndaluar veprimin për një vit në një përpjekje historike për të taksuar ndotjen klimatike nga transporti detar. Greqia pretendoi se vendimi i saj nuk kishte të bënte fare me presionin e SHBA-së, të cilin disa njerëz të njohur me gjendjen thanë se përfshinte kërcënime ndaj bisedimeve.

Ceremonia e së enjtes u zhvillua në kuantat e konferencës së gjashtë të Partneritetit për Bashkëpunim Transatlantik të Energjisë (P-TEC), të organizuar në Athinë nga qeveritë e SHBA-së dhe Greqisë, së bashku me Këshillin e Atlantikut.

Greqia synon të tregojë rëndësinë e saj si një pikë hyrjeje për gazin natyror të lëngshëm amerikan (LNG), duke forcuar pavarësinë e Evropës nga gazi rus. Gazi i lëngshëm natyror (LNG) nga terminali Revithoussa i Greqisë do të arrijë në Ukrainë këtë dimër nëpërmjet “Korridorit Vertikal” të aktivizuar rishtazi, një rrugë energjitike që lidh Greqinë, Bullgarinë, Rumaninë dhe Moldavinë. 

Atlantic-see plus Aktor/Depa

Marrëveshja midis Atlantic-See LNG Trade (një sipërmarrje e përbashkët e AKTOR dhe DEPA) dhe American Venture Global për furnizimin dhe shpërndarjen e LNG-së në Evropë u nënshkrua, në kontekstin e samitit të Bashkëpunimit Transatlantik të Energjisë (P-TEC) në Zappeio.

Marrëveshja parashikon furnizimin me 0.7 miliardë metra kub gaz natyror në vit, nga viti 2030. Oferta do të vijë nga një sipërmarrje e përbashkët që përfshin American Venture Global, e cila po ndërton objekte eksporti në Luiziana, siç i tha Reuters nënkryetarja e saj e lartë, Shaylyn Hynes.

Siç thuhet në njoftimin e grupit Aktor, ajo u nënshkrua midis degës së grupit Atlantic-See, në të cilën merr pjesë dega 100% Aktor Energy Sole Proprietorship S.A. me 60% dhe DEPA me 40%, dhe kompania amerikane Venture Global një Marrëveshje Shitje-Blerjeje për blerjen e një minimumi prej 0.5 milion ton në vit (MTPA) gaz natyror të lëngshëm (LNG) nga Shtetet e Bashkuara përmes Venture Global, për njëzetë vjet duke filluar nga 1 janari 2030.

Sipas kushteve të SPA-së, ATLANTIC SEE ka mundësinë të zgjasë angazhimin e saj të blerjes deri në afërsisht 1.5 milion ton në vit (MTPA), ndërsa parashikohet mundësia me marrëveshje të ndërsjellë të palëve për të rritur sasitë përkatëse edhe më tej. Kjo marrëveshje përbën marrëveshjen e parë afatgjatë të furnizimit me LNG të Greqisë me një eksportues amerikan, duke inauguruar një partneritet dinamik dhe në rritje midis Atlantic-See dhe Venture Global.

Për më tepër, sot u nënshkrua një marrëveshje me interes të ndërsjellë midis Atlantic-See dhe kompanisë shtetërore ukrainase National Joint Stock Company «Naftogaz of Ukraine» (Naftogaz), sipas së cilës Naftogaz shprehu interesin e saj për të lidhur një kontratë për blerjen dhe shitjen e gazit natyror të lëngshëm (LNG) deri në afërsisht 0.7 milion ton në vit (MTPA) pas rigazifikimit, për një periudhë prej njëzet vjetësh, duke filluar nga 1 janari 2030.

Në fund, sot u nënshkrua një memorandum mirëkuptimi midis Atlantic-See dhe a) kompanisë rumune NOVA POWER dhe b) kompanisë shtetërore rumune Transgaz, sipas të cilit kompanitë e lartpërmendura shprehën interesin e tyre për të lidhur një kontratë për blerjen dhe shitjen e gazit natyror të lëngshëm (LNG) deri në afërsisht 1.4 milion ton në vit (MTPA) pas rigazifikimit, për një periudhë prej njëzet vjetësh, duke filluar nga 1 janari 2030.

Ku do të shpohet?

Geoexpro, revistë që mbulon sektorin e naftës dhe gazit, sqaron disa vite më parë se ku do të shpohet. Harta vijuese e sqaron atë:

Qeveria shqipatre pjesë e planit grek

Ja se çfarë shkruan dhe çfarë poston ministrja e energjitikës, Balluku, pak orë pasi u njoftua marrëveshja:

Dhe ja çfarë shkruan një “legen” që e quajnë dhe “gazetar” të njëjtit e tij, për Ballukun, Bledi Manja: 

*Ky është një raport i përditësuar (Politico, Kathimerini etj.)